“Ook al is het orgel van de Utrechtse Janskerk dan niet groot, de kwaliteit van de maker komt écht niet alleen in de onverwoestbare soliditeit tot uiting. Witte was behalve een groot vakman ook in artistiek opzicht een groot man, dat leert ons het klankconcept van dit orgel op overtuigende wijze.”
Jan Jongepier, Klankarchitectuur in de Utrechtse Janskerk. In: Het Orgel, 1989.
Sinds 2012 ben ik hoofdorganist van de Utrechtse Janskerk.
Het is bijzonder inspirerend om in deze eeuwenoude kerk in hartje Utrecht te mogen werken.
Het orgel van de Janskerk werd in 1861 gebouwd door Christian Gottlieb Friedrich Witte. Deze Utrechtse orgelbouwer zette de werkplaats van het orgelbouwersgeslacht Bätz voort, waardoor zijn oeuvre in een lange Duits-Nederlandse traditie staat.
Een inzamelingsactie leverde niet genoeg geld op om Wittes ambitieuze plan voor een orgel tegen de westwand van de kerk te realiseren. In plaats daarvan ontstond een instrument met slechts 17 registers, verdeeld over twee klavieren en pedaal. Door een uitgekiende dispositie en intonatie bouwde hij een orgel met een flexibel klankenpalet, dat, mede door de ruime akoestiek, toch groots kan klinken.
De dispositie:
Hoofdwerk: Bourdon 16’ Prestant 8’ Roerfluit 8’
Octaaf 4’
Roerfluit 4’
Quint 3’
Octaaf 2’
Mixtuur III-IV
Cornet V
Basson 16’
Trompet 8’
Bovenwerk:
Prestant 8’
Holfluit 8’
Viola 8’
Salicet 4’
Fluit 4’
Gemshoorn 2’
Tremulant
Pedaal:
Subbas 16’ (transm.)
Violon 8’
Al het pijpwerk is origineel, op de Viola 8’ van het Bovenwerk na, die in 1982 door Flentrop werd gereconstrueerd.
Deze opnamen geven een indruk van de mogelijkheden van het instrument, van oude muziek en Bach tot Gershwin, Alain, Langlais en Duruflé.
De Janskerk heeft een bonte geschiedenis.
De bouw van de kerk begon rond het jaar 1060. Bisschop Bernold bouwde toen verschillende kerken in Utrecht, en creëerde daarmee het Kerkenkruis. Aan het begin van de 16e eeuw werd het Romaanse koor vervangen door een laatgotisch exemplaar met zijkapellen. Van de Romaanse bouw resterend goeddeels nog het schip en het dwarsschip, terwijl de elegante kapittelkamer uit de 18e eeuw dateert.
De legendarische Jacob van Eyck was beiaardier van de (intussen ingestorte) toren van de kerk, en speelde op het Janskerkhof zijn beroemde blokfluitmuziek. Nicolaas Beets was predikant van de kerk, en Pieter Saenredam beeldde haar meermaals af.
Klik hier voor een 360º-kijkje en nog meer wetenswaardigheden.
In de kerk vinden de vieringen van de Oecumenische Janskerkgemeente plaats.